Αναγνώρισε το άγχος σου και αντιμετώπισε το

Αχ, όχι! Άκου πως κάνει η εξάτμιση … Και τώρα? Θα πρέπει να πάω το αυτοκίνητο στο συνεργείο?... Δεν αντέχω και άλλα έξοδα… Θα πρέπει να πάρω λεφτά από τις οικονομίες που φυλάω για τις καλοκαιρινές διακοπές που έχω τόση ανάγκη! Και αν δε μου φτάσουν τα λεφτά?.. Και στο γραφείο πάλι μίλησαν για περικοπές ίσως και απολύσεις… Και αν είμαι εγώ τι θα κάνω μετά ?... Ποιες διακοπές ούτε το νοίκι δε θα μπορώ να πληρώσω…. Θα γυρίσω πίσω στους γονείς?... Το στομάχι μου ανακατεύεται και να έχω ταχυκαρδία… Μήπως είμαι άρρωστος?... Χάλια ακούγεται η εξάτμιση..

Και κάπως έτσι το αναστατωμένο μυαλό μας στριφογυρίζει γύρω από ένα κυκεώνα δραματικών σκέψεων με έναυσμα ένα μικρό καθημερινό γεγονός. Το μυαλό, ακούραστο εργοστάσιο παραγωγής σκέψεων κατασκευάζει τη μία σκέψη μετά την άλλη και το κακό δεν έχει τελειωμό. Σε αυτό το γλαφυρό παράδειγμα, ενός δευτερολέπτου μικρής ανησυχίας διογκώθηκε και μετατράπηκε σε αλλεπάλληλες διαπιστώσεις αξεπέραστης δυσκολίας. Φυσικά υπάρχει και η εποικοδομητική λειτουργία της ανησυχίας εφόσον όσο σκεφτόμαστε λειτουργικά ένα πρόβλημα μπορεί να προκύψει και μία λύση. Έτσι λοιπόν η ανησυχία είναι σαν μία πρόβα για το τι μπορεί να πάει στραβά προτείνοντας θετικές λύσεις για τους ενδεχόμενους κινδύνους στη ζωή.
Η αντίδραση στο άγχος είναι μία φυσιολογική, ζωτική αντίδραση στην απειλή. Το άγχος είναι ένα συναίσθημα δυσθυμίας που προέρχεται από την υποκειμενική βίωση μιας απειλής. Η απειλή μπορεί να είναι πραγματική (καταστάσεις με αβέβαιη έκβαση, καταστάσεις που ενέχουν κίνδυνο) ή φανταστική ( ο κίνδυνος δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα).

Το άγχος επηρεάζει το άτομο σε συναισθηματικό, νοητικό και σωματικό επίπεδο. Όταν αντιλαμβανόμαστε έναν κίνδυνο το σώμα μας παράγει γρήγορα αδρεναλίνη, η οποία μας προετοιμάζει να ανταποκριθούμε σε επικίνδυνες καταστάσεις. Οι κλασσικές αντιδράσεις είναι η «πάλη» ( άμεση πρόκληση του φόβου), η «φυγή» (απόδραση ή αποφυγή του φόβου) και το «πάγωμα» (σωματική ή διανοητική ακινησία). Όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με έναν αντιλαμβανόμενο κίνδυνο, αισθανόμαστε φόβο, και το μυαλό και σώμα μας ετοιμάζονται να τον διαχειριστούν.

Ένας αντιλαμβανόμενος κίνδυνος δε σχετίζεται πάντα με μία αντικειμενική απειλή, πολλές φορές ο κίνδυνος σχετίζεται με τις συνδέσεις που κάνουμε όλοι οι άνθρωποι και παραπέμπουν στην οργάνωση των σχέσεων, στους ρόλους, στα καθήκοντα και στους τρόπους επικοινωνίας που έχει κανείς βιώσει και κουβαλά ως αποθέματα στην ζωή του. Κάποιοι συσχετισμοί στα επίπεδα αυτά, ευνοούν την ανάπτυξη υπερβολικών εντάσεων, αισθήσεων, σκέψεων, αντιλήψεων και συμπεριφορών καθώς απειλείται η εικόνα και η αυτοεκτίμηση του ανθρώπου.

Πέρα όμως από την δημιουργική πλευρά του, το άγχος πολλές φορές μπορεί να δράσει και άκρως αντίθετα οδηγώντας μας μακριά από την επίτευξη του επιθυμητού μας στόχου. Το άγχος λειτουργεί σαν σαμποτέρ με αποτέλεσμα παρά τις επαρκείς ικανότητες μας να αποτυγχάνουμε τελικά.

Με τον ίδιο υπόγειο και αρνητικό τρόπο δρα και στο σώμα μας. Το μυαλό σκέφτεται το χειρότερο σενάριο και το σώμα ακολουθεί. Η αναπνοή αυξάνεται για να παράσχει παραπάνω οξυγόνο, η καρδιά χτυπά γρηγορότερα για να στείλει πλούσιο σε οξυγόνο αίμα σε σημαντικούς μυς και οι ιδρωτοποιοί αδένες ενεργοποιούνται για να δροσίσουν το σώμα κατά τη διάρκεια της δραστηριότητας. Το αίμα διοχετεύεται σε μύες που το χρειάζονται και αυτό μπορεί να προξενήσει χλομάδα και δυσφορία.

Όλες αυτές οι δραματικές αλλαγές προκαλούν ένα αίσθημα συνεχόμενης κόπωσης (ειδικά όταν το άγχος είναι χρόνιο) με αποτέλεσμα να μειώνεται αρκετά η διάθεσή μας και η όρεξη μας να κάνουμε πράγματα ή δραστηριότητες που παλιά μας άρεσαν. Με τον ίδιο τρόπο μειώνεται και η παραγωγικότητα μας με αποτέλεσμα να μειώνονται και οι επιδόσεις μας. Ταυτόχρονα είναι πολύ πιθανό να νιώθουμε σύγχυση και να αποδιοργανώνεται η συμπεριφορά μας σε κοινωνικό, επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο. Το άγχος επηρεάζει σημαντικά και την ποιότητα του ύπνου μας (αϋπνίες, ανήσυχος ύπνος, υπνηλία) κάτι που επιτείνει το αίσθημα της κόπωσης και της σύγχυσης. Κατά τον ίδιο τρόπο επηρεάζεται και η διατροφική μας συμπεριφορά, από τη μία μπορεί να μας κόβεται η όρεξη και από την άλλη να τρώμε περισσότερο προσπαθώντας είτε να γεμίσουμε κάποιο κενό, είπε να καταλαγιάσουμε την ένταση.

Έκτός όμως από το ατομικό επίπεδο, το άγχος επηρεάζει την κοινωνικότητά μας και την ποιότητα των σχέσεων μας με τους σημαντικούς ανθρώπους μας. Πολύ συχνά το άγχος μας κάνει ευερέθιστους και επιθετικούς κάτι που μπλοκάρει τα κανάλια επικοινωνίας με τους άλλους ανθρώπους. Το άγχος αυξάνει τους καβγάδες και πολλές φορές η απότομη συμπεριφορά μας μπορεί να πληγώσει τους αγαπημένους μας ( τα παιδιά μας,το σύντροφό μας,τους φίλους μας,τους γονείς μας). Τέλος όσο αφορά την συντροφική μας σχέση φυσικά το άγχος δεν θα άφηνε ανέγγιχτη και την σεξουαλική μας ζωή. Το άγχος επηρεάζει σημαντικά τη διάθεση της γυναίκας για σεξ, ενώ συνδέεται με στυτική δυσλειτουργία και πρόωρη εκσπερμάτωση για τον άνδρα. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις το άγχος μπορεί να αυξάνει τη διάθεση για σεξ σαν μια προσπάθεια εκτόνωσης της συσσωρευμένης έντασης.

Το άγχος αποτελεί πρόβλημα μόνο όταν η φυσιολογική αντίδραση γίνεται υπερβολική ή εμφανίζεται κατά την απουσία ενός πραγματικού κινδύνου. Όταν συμβαίνει αυτό μιλάμε για αγχώδεις διαταραχές μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται : Οξεία διαταραχή στρες, γενικευμένη αγχώδης διαταραχή, άγχος υγείας ή υποχονδρίαση, ψυχαναγκαστική – καταναγκαστική διαταραχή, διαταραχή πανικού, διαταραχή μετά από ψυχοτραυματικό στρες, κοινωνικό άγχος, ειδική φοβία.

Ωστόσο χρειάζεται να παρατηρήσουμε προσεκτικά το σώμα μας και τις αντιδράσεις μας ώστε να εντοπίσουμε τα συμπτώματα του άγχους και να τα αντιμετωπίσουμε φροντίζοντας καλύτερα τον εαυτό μας.

Κάτω απ' αυτό το πρίσμα είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε κάτω από ποιες συνθήκες πυροδοτείται το άγχος μας, πώς οργανώνεται και με ποιους τρόπους μπορούμε να χαλαρώσουμε τον εαυτό μας. Τις περισσότερες φορές έχουμε μάθει να μην ακούμε το άγχος μας και να αγνοούμε τα συμπτώματα μας ειδικά αν θεωρούμε ότι δεν είναι σημαντικά. Ωστόσο αυτό μπορεί να οδηγήσει στην παγίωση των συμπτωμάτων και στην εξέλιξή τους σε πιο πολύπλοκα συμπτώματα όπως για παράδειγμα οι ψυχοσωματικές ασθένειες.

Το άγχος αποτελεί μία φυσιολογική αντίδραση και κατά μεγάλος μέρος μη συνειδητή διαδικασία που συμβαίνει τακτικά στον καθένα από εμάς. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι το άγχος δεν δρα ανεξέλεγκτα πάνω στο σώμα μας. Οι ίδιοι ρυθμίζουμε (ανεβάζουμε - κατεβάζουμε) τα ποσοστά έντασης του σώματος. Το άγχος ανεξάρτητα από την διαβάθμισή δεν είναι μία ανίατη κατάσταση και υπάρχουν πολλά που μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπισή του. Είναι σημαντικό να εντάξουμε στο πρόγραμμα μας δραστηριότητες που μας αρέσουν και μας ευχαριστούν και φυσικά να επιβραβεύουμε τον εαυτό μας για κάθε δύσκολη μέρα που περνάει Ιδιαίτερα βοηθητικές είναι οι ασκήσεις χαλάρωσης, οι ασκήσεις αναπνοής, η γυμναστική, η μουσική ή θεατρική έκφραση καθώς και η ψυχοθεραπεία.